Kılıçkaya tepesi
Oylumdere Köyü simgesi
Sezgin Nayir
Oylumdere Köyü muhtarı
Oylumdere Köyü muhtarı
Konum
Oylumdere Köyü, Gümüşhane il merkezine 64 km, Köse ilçesine ise 18 km mesafede yer almaktadır. Köy, Köse-Bayburt yolunun kuzeyinde, engebeli ve dağlık bir arazinin ortasında konumlanmıştır. Köyün rakımı 1.700 metre civarındadır, bu da köye yüksek rakımlı dağ iklimi özellikleri kazandırır. Dağlar ve vadilerle çevrili bu yerleşim, köyün doğal yapısını ve coğrafi konumunu belirleyen ana unsurlardır.
Oylumdere Köyü, sulama göleti ve yaylasıyla birlikte doğa ile iç içe, sakin bir yaşam sunmaktadır. Sulama göleti, köy halkının tarımsal sulama ve içme suyu ihtiyaçlarını karşılarken, yayla ise özellikle yaz aylarında hayvancılık için önemli bir merkezdir. Yayla, serin iklimi ve doğal güzellikleri ile köylüler ve ziyaretçiler için huzurlu bir kaçış noktasıdır.
Köy sınırları içinde sayısız doğal su kaynağı ve göze bulunmaktadır. Bu gözeler, köyün doğal zenginliklerinden biri olarak öne çıkar. Özellikle köyde bulunan bir doğal maden suyu gözesinin böbrek taşına iyi geldiği söylenmektedir. Bu maden suyu, sağlık açısından faydalı olmasıyla halk arasında ün kazanmıştır.
Köyün bulunduğu yükseklik ve dağlık alanlar, özellikle yaz aylarında serin bir iklim sunmakta, bu da köyü hem tarım hem de yerleşim açısından cazip kılmaktadır. Kış aylarında ise yoğun kar yağışı, ulaşımın zaman zaman zorlaşmasına neden olabilir. Ancak köyün ana yolları asfalt olup, genel olarak ulaşım rahattır.
Oylumdere Köyü’nün coğrafi yapısı, doğa yürüyüşü ve keşif için de ideal bir alan sunar. Çevresindeki patika yollar ve dağlar, hem köy içi ulaşımı sağlar hem de doğal güzelliklerin keşfedilmesine olanak tanır.
Oylumdere Köyü'ndeki Sülaleler
Oylumdere Köyü, köklü sülalelerin bir arada yaşadığı önemli bir yerleşimdir. Köyde bilinen başlıca sülaleler şunlardır:
- Aktürk Sülalesi
- Soysal Sülalesi
- Baştürk Sülalesi
- Kurt Sülalesi
- Nayır Sülalesi
- Olgun Sülalesi
- Tuzcu Sülalesi
- Erdem Sülalesi
- Taşdelen Sülalesi
Aktürk Ailesi, köyün yerli ailesi olarak kabul edilmekte ve Hacıgil olarak bilinmektedir. Soyadı kanunundan önce Aksakallı olarak bilinen bu aile, köye bağışladıkları alanda köy camisinin inşa edilmesine öncülük etmiştir.
Soysal Ailesi iki farklı aileden oluşmaktadır. Bunlardan biri, Cavuşlar olarak bilinen ve köye Kelkit Tarbastan göç eden ailedir. Cavuşlar, soyadı kanunundan önce Sefiloğulları olarak anılırken, soyadı kanunu ile Soysal soyadını almıştır.
Nayir Ailesi de köyün yerli ailelerinden biri olarak bilinir.
Olgun Ailesi, Gümüşhane’nin Reksene Köyü'nden gelmiş olup, rahmetli büyüğü Hüsref Ağa köyün okul ve mezarlık alanlarını bağışlamıştır. Bu bağış, köyde büyük bir sevgi ve saygıyla anılmaktadır.
Kurt Ailesi ise köye Yaylım Köyü'nden gelmiştir. Kurt ailesi, sonradan yerleşmiş olmasına rağmen köyün sosyal dokusuna zamanla entegre olmuş ve köy yaşamına önemli katkılar sunmuştur.
Tuzcu Ailesi, eski ismi Tarhanas, yeni ismi Kocayokuş olan köyden Oylumdere'ye gelmiştir.
Erdem ve Baştürk Aileleri, Çalık Köyü'nden Oylumdere'ye yerleşmiştir.
Taşdelen Ailesi ise Altundaş Köyü'nden Oylumdere'ye yerleşmiştir.
Bu sülaleler, Oylumdere Köyü'nün toplumsal ve kültürel yapısına büyük katkılar sağlamış, köydeki sosyal dayanışmayı ve tarihi mirası canlı tutmuştur. Aileler arasındaki bu güçlü bağlar, Oylumdere’nin bugünkü kültürel mirasının şekillenmesinde büyük rol oynamaktadır.
Nüfus
Oylumdere Köyü’nün nüfusu yıllar içerisinde önemli değişimler göstermiştir. 2020 yılı itibarıyla köyde 87 kişi yaşamaktadır. Ancak, köyün nüfusu özellikle son yıllarda büyük dalgalanmalar yaşamıştır. Özellikle 2018 yılında köy nüfusu 304 kişiye kadar yükselmiştir. Bu ani artışın temel nedenlerinden biri, o yıl yapılan muhtarlık seçimlerinde yaşanan rekabet olmuştur. Seçim döneminde köyde oy kullanmak isteyen birçok kişi köye geri dönmüş ve nüfus kısa süreliğine hızla artmıştır. Seçimlerin ardından bu artış kalıcı olmamış ve nüfus 2019 ve 2020 yıllarında yeniden düşüş göstermiştir.
Köydeki nüfus değişimlerinin temelinde ekonomik sebeplerle büyük şehirlere ve yurt dışına yapılan göçler yatmaktadır. Özellikle İstanbul ve Ankara gibi büyük şehirlere yapılan göçler, köy nüfusunu büyük ölçüde etkilemiştir. Köy halkının büyük bir kısmı İstanbul’da özellikle Bağcılar Parseller ve Sultanbeyli ilçelerinde yaşamaktadır. Bu bölgelerde köy halkı için iki ayrı Oylumdere Köyü Derneği bulunmaktadır. Aynı şekilde Ankara’da da bir Oylumdere Köyü Derneği bulunmakta ve bu dernek köylüler arasındaki sosyal bağları güçlendirmektedir.
Bunun yanında, köyden yurt dışına da göçler olmuştur. Özellikle 1960’lı yıllarda başlayan işçi göçü ile birlikte köy halkının belli bir kısmı Almanya'ya yerleşmiştir. Almanya’ya göç eden köylüler, memleketleriyle bağlarını korumakta ve sık sık köylerine geri dönmektedirler. Yurt dışındaki köylüler için Oylumdere Köyü hâlâ güçlü bir aidiyet duygusu oluşturmaktadır.
Köyde kalıcı nüfusun azalmasına rağmen, yaz aylarında köyde büyük bir canlanma yaşanmaktadır. İstanbul, Ankara ve Almanya’da yaşayan köy halkı yaz dönemlerinde köye geri dönmekte, bu da köydeki sosyal ve ekonomik hayatı canlandırmaktadır. Bu mevsimsel geri dönüşlerle köy nüfusu geçici olarak artmakta, tarım ve hayvancılık faaliyetlerine katkı sağlanmaktadır. Bu geçici nüfus artışı, köyün yaz aylarında daha canlı bir atmosfere bürünmesini sağlamaktadır.
Oylumdere Köyü’nün nüfusu yıllar içinde dalgalanmalar yaşamış olsa da, köy halkı büyük şehirlerdeki dernekler ve sosyal dayanışma ağları aracılığıyla memleketleriyle olan bağlarını güçlü bir şekilde korumaktadır. Gerek yurt içinde gerekse yurt dışında yaşayan köylüler, bu dayanışma ruhunu sürdürerek köylerini ayakta tutmaktadır.
Tarihsel Nüfus Değişimleri:
- 1985: Nüfus 162 kişi ile en yüksek seviyeye ulaşmıştır.
- 1990’lar: Nüfus 117 kişiye düşmüştür. Büyük şehirlere göç bu dönemde hızlanmıştır.
- 2000’ler: Nüfus 96 kişiye gerilemiştir.
- 2018: Muhtarlık seçimleri nedeniyle nüfus 304 kişiye yükselmiş, ancak bu artış kalıcı olmamıştır.
- 2020: Nüfus 87 kişi olarak kaydedilmiştir.
Ulaşım
Oylumdere Köyü, Gümüşhane-Bayburt Havalimanı'na oldukça yakın bir konumda bulunur. Havalimanı, köyün hemen güneyinde, yalnızca 7 km mesafede yer almakta olup, bu yakınlık sayesinde köye hava yoluyla ulaşım oldukça kolay ve hızlıdır. Havalimanı, hem Gümüşhane hem de Bayburt illerine hizmet vermekte ve iç hatlar ile uluslararası seferler yapılmaktadır. Bu, Oylumdere Köyü’nü ziyaret etmek isteyenler için önemli bir avantaj sağlar, özellikle dışarıdan gelen ziyaretçiler ve köy halkı için hava ulaşımı büyük bir kolaylık sunar.
Oylumdere Köyü, karayolu ulaşımı açısından da stratejik bir noktada yer almaktadır. Köy, Gümüşhane il merkezine 64 km, Bayburt iline 45 km, Trabzon’a 150 km, ve Erzincan’a 130 km mesafededir. Bu şehirlerle olan bağlantı, karayolu ile rahat bir şekilde sağlanabilir. Köy, Köse-Bayburt yolu üzerinde yer almakta olup, yolların asfalt olması sayesinde ulaşım genel olarak rahat ve güvenlidir. Köse ilçesine 18 km uzaklıkta bulunan köy, Köse merkezinden hareket eden düzenli minibüs seferleri ile toplu taşıma olanaklarına da sahiptir.
Trabzon ve Erzincan’dan hava yoluyla köye ulaşmak da oldukça kolaydır. Trabzon Havalimanı, köye yaklaşık 150 km uzaklıkta olup, buradan karayolu ile köye ulaşım mümkündür. Ayrıca, Erzincan Havalimanı ise 130 km mesafededir ve bu havalimanı da karayolu ile hızlı bir bağlantı sağlar. Her iki havalimanı da bölgeye düzenli uçuşlar sunmakta, özellikle büyük şehirlerden Trabzon ve Erzincan'a uçuşlar sık gerçekleşmektedir. Bu sayede, Oylumdere Köyü’ne dışarıdan gelen ziyaretçiler hava yolunu kullanarak kolaylıkla ulaşabilirler.
Köy çevresindeki diğer köylere ve yerleşim yerlerine asfalt yollarla rahatça ulaşılabilir. Kış aylarında kar yağışı ve kötü hava koşulları nedeniyle ulaşımda zaman zaman zorluklar yaşansa da, yolların asfalt olması büyük bir avantaj sağlar. Köy içi ulaşım da oldukça kolaydır. Köyün ana yolları ve patikaları, hem köy içi yerleşimler arasında hem de yayla gibi daha yüksek bölgelere ulaşımı sağlar. Oylumdere Yaylası, yaz aylarında yaylacılık faaliyetleri ve doğa turizmi için sıkça kullanılır. Köy yollarının iyi durumda olması, bu bölgelere ulaşımı kolaylaştırmaktadır.
Sonuç olarak, Oylumdere Köyü, hem havayolu hem de karayolu ile erişim kolaylığı sağlayan stratejik bir konuma sahiptir. Gümüşhane, Bayburt, Trabzon ve Erzincan gibi önemli merkezlere olan mesafesi, köyü ulaşım açısından cazip kılmaktadır.
Tarihçe
Gümüşhane ilinin Köse ilçesine bağlı Oylumdere Köyü, tarihi derinliklere sahip ve bölgedeki ender Türk köylerinden biridir. Köyün eski adı Danzut (bazı kaynaklarda Danzud) olup, bu ismin Rumca kökenli olmasına rağmen, köy tarih boyunca bir Türk yerleşimi olarak varlık göstermiştir. Danzut, Rumca’da “küçük vadi” veya “dar geçit” anlamına gelir. Köyün bulunduğu bölgenin coğrafi yapısına bakıldığında, dağlar ve vadilerle çevrili bir arazide kurulmuş olması, bu ismin kökenini açıklamaktadır.
Köy, bugünkü yerine 18. yüzyıl sonu ile 19. yüzyıl başlarında taşınmıştır. Taşınmadan önce, köyün güneyinde yer alan ve "Örenler" olarak bilinen bölgede bulunmaktaydı. Bu taşınmanın iki temel nedeni olduğu bilinmektedir. Birinci neden, o dönemde çete ve eşkıya baskınlarına karşı daha korunaklı bir yer arayışıdır. Eski yerleşim alanı, saldırılara karşı savunmasız kalmış, bu yüzden köy halkı daha güvenli bir bölgeye taşınmayı tercih etmiştir. İkinci neden ise, komşu köylerin izinsiz olarak köyün ormanlarını kullanmaları ve ağaçları izinsiz kesmeleridir. Bu durum, köylülerin ormanlarını ve doğal kaynaklarını koruma isteği ile birleşince, bugünkü yerleşim alanına geçilmiştir.
16. yüzyılda Kelkit nahiyesine bağlı olarak anılan köy, Osmanlı arşivlerinde Danzud adıyla yer almıştır. Çevresinde farklı etnik grupların yaşadığı bir coğrafyada, Oylumdere'nin bir Türk köyü olması, köyün tarihi ve kültürel kimliğini farklı kılmaktadır. 1835 yılı Osmanlı nüfus sayımlarında, sadece erkek nüfus kaydedilmiş olup, köyde 12 hane bulunmuş ve toplamda 40 erkek yaşamıştır. 1876 yılına gelindiğinde ise köyde 13 hanede 52 kişi yaşamaktadır.
Köyün Danzut olan ismi, 1950'lerin sonlarında yapılan değişiklikle Oylumdere olarak değiştirilmiş ve 1960 yılı nüfus sayımından itibaren bu yeni adı resmî kayıtlarda yer almaya başlamıştır. Her ne kadar köyün ismi Rumca kökenli olsa da, Osmanlı döneminden bu yana bir Türk yerleşimi olarak varlığını sürdürmüş olması, köyün tarihsel ve kültürel önemini artırmaktadır. Bu durum, köyün hem tarihî dokusunu hem de yerleşim yapısını şekillendirmiş ve bugün hâlâ gururla taşıdığı Türk kimliğinin temellerini atmıştır.