Son mesaj - Gönderen: Recep Ergin - Salı, 01 Kasım 2011 23:40
Sitemizin yeni hali www.gumushane.gen.tr/v2 adresinde test edilmektedir. Lütfen belirli aralıklarla ziyaret ederek, yaşadığınız aksaklıkları ve önerilerinizi admin@gumushane.gen.tr adresinden veya buradaki formdan bize bildirin.
Gümüşhane'de tarih denilince akla Süleymaniye Mahallesi gelir.
Süleymaniye Mahallesi aynı zamanda "Eski Gümüşhane"dir. Eski Gümüşhane, Cumhuriyetin kuruluş tarihine kadar şehrin kurulu olduğu mekândır, ilin yönetim merkezidir.
Gümüşhane'nin belgelere dayalı akademik özellikli bir "il tarihi" olmadığı için, - bazı araştırmacılarımızın kısmi çalışmaları istisna tutulursa- tarih adına bilinen pek çok doğrunun yanlış olduğu gerçeğini de kabullenmek gerekir. Bu konuda bir örnek vermek gerekirse, var olan kaynakların birçoğunda bugünkü Süleymaniye Mahallesi'nin yerinde bulunan "Eski Gümüşhane"nin nüfusunun 50 - 60 bin olduğu bilgileri yanlıştır. 50 - 60 bin nüfus, o zamanki bütün Gümüşhane sancağına bağlı birimler dikkate alındığında bir anlam ifade etmektedir.Süleymaniye Mahallesi merkezli "Eski Gümüşhane" nin nüfusunun ise en fazla 10 bin civarında olduğu sanılmaktadır.
Tarihçilerin ifadelerine göre Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nde Gümüşhane nüfus defterleri bulunmaktadır. Bu defterlerden, hem Gümüşhane sancak merkezinin hem de diğer kaza ve köylerin gerçek nüfusunu tespit etmek mümkündür.
Süleymaniye Mahallesi "açık müze"dir. Bu mekânda, farklı inanış guruplarına ait mabetlerin yanyanalığını halen görmek mümkündür. Bu durum, Osmanlı'daki hoşgörü kültürünün de en canlı örneğidir.
* * *
Eski Gümüşhane'de, tarihî mekânlarla ilgili olarak son zamanlarda güzel çalışmalar yapılmaktadır. 2003 yılından sonra çeşitli mekânlar restore edilmiştir. Bugün de restore edilen çeşitli mekânlar bulunmaktadır.
Restorasyonları yapılan ve daha da önemlisi kaybolmaktan kurtarılan üç minarenin "tanıtım bilgi levhaları"nın olmayışından dolayı, bölgeyi gezmeye gelenler, camisiz minarelerinin gizemini çözmekte zorlanmaktadırlar. Bu minareler niçin camisizdir? Bu minarelerin geçmişi nedir?
Eski durumlarının fotoğraflarının da yer aldığı "tanıtıcı bilgi levhaları", restore dilen minarelerin önlerine konularak ziyaretçilerin bilgi edinmeleri sağlanabilir. Ama, böyle bir çalışma olmadığı için, ziyaretçiler, minarelerin camisiz ve yalnız halleri ile bir türlü konuşup anlaşamamaktadırlar.
* * *
Süleymaniye Camii'nin giriş kapısı önündeki geniş alanda "Eski Gümüşhane"nin mevcut yerleşimine ait bir rölöve planı panosu" yer almaktadır.
Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik - Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümünce yapılan 1/200 ölçekli rölöve planında yer alan tarih bilgilerinde büyük çelişkiler ve hatalar bulunmaktadır. Örneğin; Rölöve çalışmasının açıklamalar kısmının Süleymaniye Camii ile ilgili 12. Maddesinde; "Halen kullanılmakta olan ibadethane, 1750 yılında Kanuni Sultan Süleyman'ın emriyle inşa edilmiştir." ifadesi yer almaktadır.
Bilindiği gibi Kanuni Sultan Süleyman 1495 tarihinde doğmuş, 1566 tarihinde ise vefat etmiştir. Padişahlığa geçiş tarihi 1520 olup, Gümüşhane'den de geçtiği söylenen "Doğu seferi - Irakeyn seferi"ise 1533-1536 tarihlerinde gerçekleşmiştir.
Yine tarihçilerin ifadelerine göre padişahların seferleriyle ilgili olarak "sefer güzergâhları defterleri" bulunmaktadır. Kanuni Sultan Süleyman'ın doğu seferi güzergâhı da arşivlerde bulunan bu defterlerden bakılıp, doğru bilgilere ulaşılabilir.
Kanuni Sultan Süleyman'ın, doğu seferine çıktığı 1533 - 1536 tarihleri arasında Gümüşhane'den geçtiği varsayıldığında, Süleymaniye Camii'nin yapılış emrini de bu yıllarda vermiş olması gerekir. Halbuki rölöve planında, Süleymaniye Camii'nin yapılışının Kanuni Sultan Süleyman'ın ölümünden 184 yıl sonraya denk gelen bir tarihte, yani 1750 yılında gösterilmesi tarih adına büyük bir hatadır. Bu durumun bir an önce düzeltilmesi gerekir.
* * *
Eski Gümüşhane'de bulunan Süleymaniye Camii'nin giriş kapısı üzerinde yer alan kitabede de caminin yapılış tarihi 1503 olarak gösterilmiştir. Kanuni Sultan Süleyman Doğu seferine 1533 tarihinde çıktığına göre, caminin yapılış tarihinde 30 yıllık bir tarih hatası var demektir. Yani en iyimser bir düzeltmeyle bu tarih 1503 değil, 1533 olabilir.
Bir diğer ilginç nokta da 1503 tarihinde Kanuni Sultan Süleyman'ın 8 yaşında bulunduğu gerçeğidir. Bu yaşta Kanuni Sultan Süleyman ne tahta çıkmış, ne de Gümüşhane'ye gelmiştir.
Süleymaniye Mahallesi'nde; ( Rölöve plan panosu, Süleymaniye Camii ve Kanuni Sultan Süleyman Han'ın büstü) 1000 m2 lik bir alan içinde birbirlerine çok yakın olmalarına rağmen, her üç noktada yer alan yazılı tarih bilgilerinin birbirinden farklılığı ve tenakus oluşturması, tarih adına da Gümüşhane adına da büyük bir talihsizliktir.
* * *
Elimizde bulunan Eski Gümüşhane - Süleymaniye Mahallesi gibi bir tarih hazinesini gerçeğine uygun bilgilerle tanıtırsak tarihe vefalı davranmış oluruz. Aksi takdirde yanlış yaparız. Tarih ise yanlışı kabul etmez.
Yapılacak iş, Gümüşhane Valiliği'nin bu tarihî yanlışlıkları akademisyenlerden oluşan bir profesyonel bilim heyetine inceletmesi ve ulaşılan doğruların Süleymaniye Mahallesi'nde yer alan tarihî eserlerin üzerine işlenmesidir.
Gümüşhane ilinin bir akademik tarihinin yazdırılması çalışması ise, geç kalınmış asıl önemli olan konudur. Valiliğimizin bu konuda yapacağı ya da yaptıracağı çalışma, Gümüşhane için Cumhuriyet tarihinin en önemli çalışmalarından biri olacaktır.
.jpg)
TARİHÎ SÜLEYMANİYE MAHALLESİ'NDE TARİHÎ HATALAR
