Son mesaj - Gönderen: Recep Ergin - Salı, 01 Kasım 2011 23:40
Sitemizin yeni hali www.gumushane.gen.tr/v2 adresinde test edilmektedir. Lütfen belirli aralıklarla ziyaret ederek, yaşadığınız aksaklıkları ve önerilerinizi admin@gumushane.gen.tr adresinden veya buradaki formdan bize bildirin.
“Ahilik”; 13. Yüzyılda Anadolu’da “Doğru İslamiyet’i ve İslamiyet’e layık doğruluğu ve ahlakî iş anlayışını” kendilerine rehber edinen esnaf ve sanatkârların kurduğu bir teşkilattır.
Ahlakla sanatı bütünleştiren ve dünyada başka bir örneği olmayan Ahilik, zamanla büyüyüp gelişmiş ve Anadolu’nun her tarafına yayılmıştır.
Ahilikle ilgili yazılmış ve basılmış çok sayıda kitap ve makale bulunmaktadır. Bu makalelerden birisi de “Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü” nün 2011 yılında yayımlanan 5 numaralı yayını olan “Büyük Selçuklu Devletinden Türkiye Selçuklu Devletine Mehmet Altay Köymen Armağanı”başlıklı yayın içinde yer alan Prof. Dr. Mustafa Demirci’nin “Selçuklu Anadolu’sunda Bir İnsaniyet Mektebi: Ahilik” isimli makalesidir.
Prof.Dr. Mustafa Demirci’nin 16 Sayfalık makalesinde Ahilik anlatılırken, “Ahi zaviyeleri” hakkında da geniş bilgi verilmektedir.
Sayın Prof.Dr. Mustafa Demirci; bu makalesinde Gümüşhane’de de bir Ahi zaviyesi bulunduğunu, İbni Batuta Seyahatnamesi’ni kaynak göstererek anlatmaktadır.
İlgili makalenin “Ahi zaviyeleri” ile ilgili bölümünün bir paragrafı şöyledir:“Bu güne kadar Ahi zaviyeleri hakkında en geniş bilgiyi bize İbni Batuta vermektedir; Seyahatname adlı eserinde Anadolu’da misafir olduğu başta Tavas (Denizli), Muğla, Gerede (Bolu) ve Kastamonu illerindeki 32 zaviyeden söz etmektedir. İbn Batuta’nın Anadolu’da Ziyaret ettiği Ahi Zaviyeleri şunlardır: Antalya Ahi Zaviyesi, Ahi Zaviyesi, Gölhisar, Denizli Ahi Toman Zaviyesi, yine Denizli Ahi Sinan Zaviyesi, Milas Ahi Zaviyesi, Milas (Bercin Köyü ) - Ahi Ali Zaviyesi, Konya Ahi Kemalşah Zaviyesi, Aksaray Ahi Şerif Hüseyin Zaviyesi, Niğde Ahi Caruk Zaviyesi, Kayseri Ahi Emir Ali Zaviyesi, Sivas Ahi Bıçakçı Ahmed Zaviyesi, Gümüşhane Mecdüddin Zaviyesi, Erzincan Ahi Nizamüddin Zaviyesi, Birgi Ahi Toman Zaviyesi, Tire Mecdüddin Zaviyesi, Manisa İsimsiz Bir Ahi Zaviyesi, Balıkesir Ahi Sinan Zaviyesi, Bursa Ahi Şemsüddin Zaviyesi, İznik Ahi Zaviyesi, Yenice Ahi Zaviyesi, Mudurnu Ahi Zaviyesi, Bolu Ahi Zaviyesi, Gerede Ahi Zaviyesi, Sinop İzzzeddin Ahi Çelebi Zaviyesi.”
Büyük Seyyah İbni Batuta’dan aktarılan bu bilgilerden, Anadolu’daki önemli Ahilik merkezlerinden birinin de Gümüşhane’de bulunduğunu ve adının da “Gümüşhane Mecdüddin Zaviyesi” olduğunu öğrenmiş bulunuyoruz.
Bu bilgilerin Anadolu Selçuklu Devleti zamanına ait olduğu düşünülürse, Gümüşhane’de bir Ahi zaviyesinin 13. yüzyılda bulunması Gümüşhane’nin tarihi misyonu açısından çok önemli bir olay olarak değerlendirilmelidir.
Gümüşhane, Cumhuriyet tarihi boyunca doğruluğu, dürüstlüğü ile ön plana çıkan insanları ile tanınmıştır. Gümüşhaneli iseniz Türkiye’nin her yerinde “doğruluk” ve “dürüstlük” krediniz var demektir.
Ahlak normlarının zirvesinde bulunan Ahilik teşkilatının bir merkezinin 13. yüzyılda Gümüşhane’de bulunması, “Gümüşhane’nin toprağındaki bu verimliliğin, yıllar önce ekilen Ahilik tohumlarından gelmiş olacağı” düşüncesini akla getirdiğini söylemek de mübalağa olmaz sanırım.
İbni Batuta Seyahatnamesi’nde adı geçen “Gümüşhane Mecdüddin Zaviyesi” üzerine geniş bir araştırma yapılması gerekir. Bu zaviye Gümüşhane’nin neresindeydi? Bu merkezde Ahiler nasıl bir eğitim alıyordu? Zaviye nasıl kuruldu? Kurucusu kimdi? Nasıl çalışıyordu? Ve benzeri her türlü detayın gün ışığına çıkarılması gerekir.
Pek çok tarihi kaynakta nakledildiği şekliyle; Ahilikle ilgili zaviyelerde ve diğer müesseselerde öğretilen ve uygulanan Ahilik ahlakına ait kurallardan bazılarını burada zikredersek Ahiliğin ne denli bir irfan mektebi olduğu daha iyi anlaşılmış olacaktır.
Ahiliğin ahlak kuralları şunlardır:
·Namazı bırakmamak. Çünkü namaz insanı her türlü kötülükten uzak tutar.
· Haya sahibi olmak. Haya, insanın toplum içindeki itibarını arttırır.
· Dünya hayatına esir olmamak.
· Nefsin esiri olmamak.
·Helal kazanç sahibi olmak.
·Muhtaçlara yardım etmek.
·İyiliği emretmek, kötülükten alıkoymak.
Ahilerin ahlak dışı saydığı, Ahiyi, Ahilikten çıkaran şeyler de şunlardır:
·İçki İçmek.
·Zina İşlemek.
·Münafıklık.
·Dedikodu ve iftira etmek.
·Gururlanmak, kibirlenmek.
· Merhametsizlik.
·Kıskançlık.
·Kin beslemek.
·Sözünde durmamak.
·Yalan söylemek.
·Emanete hıyanet etmek.
·Kişinin ayıbını örtmemek, bu ayıbı yüzüne vurmak.
· Cimrilik.
· Adam öldürmek.
Ahilerin bir nevi ders kitabı olan “Fütüvvetnameler”de insanın hayatı boyunca uyması gereken kuralların tümü 740 kural olarak belirlenmiştir. Bunların hangilerinin ne zaman ve hangi aşamada öğrenilmesi gerektiği de kurala bağlanmıştır.
Ahi kültürü alan herkesin, özellikle yeme, içme, konuşma, giyinme, yürüme, seyahat etme, pazara gitme, alış-veriş etme, misafirliğe gitme gibi hususlarda da asgari 124 kuralı bilmesi şarttır.
Ahiler, yaptıkları çalışmalarla, “eğitimli, nitelikli ve erdemli bir toplum” oluşturmaya çalışmışlardır.
“Gümüşhane Mecdüddin Zaviyesi” ne ait bilgilerin gün yüzüne çıkarılmasıyla, hem Ahilik tarihi açısından önemli bilgilere ulaşılmış olacak, hem de bir açık tarih müzesi olan Gümüşhane’nin tarihî misyonu en doğru şekliyle öğrenilmiş olacaktır.
GÜMÜŞHANE 13. YÜZYILDA AHİLİK MERKEZLERİNDEN BİRİYDİ
