Gümüşhane merkez ilçeye bağlı kent merkezine 22 km mesafede bulunan Dölek Köyünde yapılan ve yöre halkı tarafından “gudu” olarak adlandırılan toprak kap üretimi destek bekliyor.
Gümüşhane Valiliği nüfus kayıtlarına göre 149 kişinin ikamet ettiği köyde, kadınlar tarafından icra edilen “guduculuk” kültürü hak ettiği ilgiyi görmek istiyor.
Guduculuğun köyün en önemli geçim kaynaklarından bir tanesi olduğunu dile getiren Köy Muhtarı İlhan Çolak, gudu kültürünün zor günler yaşadığını söyledi.
Yiyeceklerin pişirilmesi ve sıcaklıklarının muhafaza edilmesi amacıyla kullanılan güveç, tandır, küp ve testi gibi toprak kapların yöresel adıyla guduların, oldukça zor ve zahmetli olan geleneksel yöntemlerle üretildiğini anlatan Çolak, “Her topraktan gudu olmamaktadır. Kaliteli bir gudu için köyün dışında üç farklı yerden uygun topraklar getirilir. Taşları ayıklanan toprak su katılarak çiğnenir. Kıvamına gelen çamurdan tamamen geleneksel yöntemlerle güveç yapımına geçilir. Çamur, ‘gurufa’ denilen tahtanın üzerinde elde işlenerek ‘granzı' denilen parça ile ağzına şekil verilir. ‘Gogoç’ denilen parlak taşla ıslatılıp düzlendikten sonra bir müddet güneş ışığında bekletilerek fırınlama işlemine geçilir. Tezek ve odun ateşiyle ısıtılan tandırda yapılan fırınlamanın ardından pişen gudular, sütle ya da ayranla pişirilerek zillenmesiyle kullanıma hazır hale gelir” dedi.
Dölek Köyü’nde yaz-kış ikamet eden yaklaşık otuz haneden yirmisinin geçimlerini guduculuk ile sağladıklarının altını çizen Çolak, bu kültürün yaşatılması için gerekli çalışmaların yapılmasını istedi.
Guduculuğun Turizme ve Ekonomiye Katkısı Artırılabilir
Gümüşhane Üniversitesi Turizm Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. İsmail Çalık, alınacak bazı önlemlerle guduculuk kültürünün yaşatılarak il turizmine ve köy halkının ekonomisine katkısının artırılabileceğini söyledi.
Guduculuğun Gümüşhane'nin önemli bir kültür öğesi olduğunun altını çizen Çalık, bu kültürün yok olmasını önlemek ve geleneksel olarak süregelen faaliyetin devam etmesini sağlamak için bu işle uğraşan Dölek Köyü halkının imalattan tanıtım ve pazarlamaya kadar her aşamada desteklenmesi gerektiğini vurguladı.
Anadan kıza devam eden ve başka köylüler bu geleneği öğrenmesin diye geçmiş yıllarda dışarıya kız vermeyen Dölek Köyü’nün bu önemli kültür mirasının yaşatılması için bir takım çözüm önerileri sunan Çalık, şunları kaydetti:
“Halkın kooperatifçilik yoluyla bir araya gelmesi ve haksız rekabetin önlenmesi, Gümüşhane Halk Eğitim Merkezi’nde bulunan Gudu üretim makinesinin köye getirilerek, belli bir planlama dahilinde halkın kullanımına sunulması, Gudu yapımı için kullanılan toprağın köye daha rahat getirilmesi için toprağın bulunduğu bölgeye ulaşımı kolaylaştıracak yol çalışmalarının yapılması, SODES, Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı gibi fon kaynakları kullanılarak Dölek Köyü ile ilgili projeler hazırlanmasının teşvik edilmesi, üretilen Gudu’ların tanıtılması için köyde uygun bir yerde bir sergi alanının oluşturulması, reklam ve pazarlama çalışmalarının yapılması bu kültürün canlandırılarak il turizmine ve köy halkının ekonomisine katkısının artırılabilmesi adına önemli çözüm önerileridir.”
Gümüşhane Valiliği nüfus kayıtlarına göre 149 kişinin ikamet ettiği köyde, kadınlar tarafından icra edilen “guduculuk” kültürü hak ettiği ilgiyi görmek istiyor.
Guduculuğun köyün en önemli geçim kaynaklarından bir tanesi olduğunu dile getiren Köy Muhtarı İlhan Çolak, gudu kültürünün zor günler yaşadığını söyledi.
Yiyeceklerin pişirilmesi ve sıcaklıklarının muhafaza edilmesi amacıyla kullanılan güveç, tandır, küp ve testi gibi toprak kapların yöresel adıyla guduların, oldukça zor ve zahmetli olan geleneksel yöntemlerle üretildiğini anlatan Çolak, “Her topraktan gudu olmamaktadır. Kaliteli bir gudu için köyün dışında üç farklı yerden uygun topraklar getirilir. Taşları ayıklanan toprak su katılarak çiğnenir. Kıvamına gelen çamurdan tamamen geleneksel yöntemlerle güveç yapımına geçilir. Çamur, ‘gurufa’ denilen tahtanın üzerinde elde işlenerek ‘granzı' denilen parça ile ağzına şekil verilir. ‘Gogoç’ denilen parlak taşla ıslatılıp düzlendikten sonra bir müddet güneş ışığında bekletilerek fırınlama işlemine geçilir. Tezek ve odun ateşiyle ısıtılan tandırda yapılan fırınlamanın ardından pişen gudular, sütle ya da ayranla pişirilerek zillenmesiyle kullanıma hazır hale gelir” dedi.
Dölek Köyü’nde yaz-kış ikamet eden yaklaşık otuz haneden yirmisinin geçimlerini guduculuk ile sağladıklarının altını çizen Çolak, bu kültürün yaşatılması için gerekli çalışmaların yapılmasını istedi.
Guduculuğun Turizme ve Ekonomiye Katkısı Artırılabilir
Gümüşhane Üniversitesi Turizm Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. İsmail Çalık, alınacak bazı önlemlerle guduculuk kültürünün yaşatılarak il turizmine ve köy halkının ekonomisine katkısının artırılabileceğini söyledi.
Guduculuğun Gümüşhane'nin önemli bir kültür öğesi olduğunun altını çizen Çalık, bu kültürün yok olmasını önlemek ve geleneksel olarak süregelen faaliyetin devam etmesini sağlamak için bu işle uğraşan Dölek Köyü halkının imalattan tanıtım ve pazarlamaya kadar her aşamada desteklenmesi gerektiğini vurguladı.
Anadan kıza devam eden ve başka köylüler bu geleneği öğrenmesin diye geçmiş yıllarda dışarıya kız vermeyen Dölek Köyü’nün bu önemli kültür mirasının yaşatılması için bir takım çözüm önerileri sunan Çalık, şunları kaydetti:
“Halkın kooperatifçilik yoluyla bir araya gelmesi ve haksız rekabetin önlenmesi, Gümüşhane Halk Eğitim Merkezi’nde bulunan Gudu üretim makinesinin köye getirilerek, belli bir planlama dahilinde halkın kullanımına sunulması, Gudu yapımı için kullanılan toprağın köye daha rahat getirilmesi için toprağın bulunduğu bölgeye ulaşımı kolaylaştıracak yol çalışmalarının yapılması, SODES, Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı gibi fon kaynakları kullanılarak Dölek Köyü ile ilgili projeler hazırlanmasının teşvik edilmesi, üretilen Gudu’ların tanıtılması için köyde uygun bir yerde bir sergi alanının oluşturulması, reklam ve pazarlama çalışmalarının yapılması bu kültürün canlandırılarak il turizmine ve köy halkının ekonomisine katkısının artırılabilmesi adına önemli çözüm önerileridir.”
