Ahlak; doğruluktur, dürüstlüktür.
Ahlak, eline, diline ve davranışlarına hâkim olmaktır.
Ahlak adil olmaktır, doğruları konuşmaktır.
Ahlaklı insan kimseyi adatmaz yalan söylemez.
Ahlaklı insan yardımlaşmayı ve paylaşmayı çok sever.
Ahlaklı insan güvenilir bir insandır. Verdiği sözde durur.
Emanete hıyanet etmez.
Ahlaklı insan eşine, yuvasına vatanına ve milletine sadakatle bağlıdır. Ahlaklı insan; eşini, arkadaşının aldatmaz.
Ahlaklı insan; ahlaki değerleri ve normları olan insandır.
Özetle ahlaklı insan iyi bir insandır.
Halk arasındaki ve günümüzde kabul edilen görüşe göre ahlak; dini ve ailevi kuralları benimserken etik; felsefi ve grubun amacına yöneliktir.
Ahlak; etik bu değerlerimizin davranışa dönüştürülmesini kapsar.
Bu bakımdan bir toplum içinde ahlak değerlerinin geçerli bir kural olması o toplumda yaşayan insanların birbirlerine olan güvenlerini artırır. Daha sağlıklı ve güvenli bir toplum oluşturur.
DİN GÜZEL AHLAKTIR
Din nedir diye sorana Hz. Muhammed şu cevabı veriyor: “Din; güzel ahlaktır. Sizin en hayırlınız, ahlakı en güzel olandır. İktisat geçimin, güzel ahlâk da dinin yarısıdır.”
Evet, bu demek ki dinin özü ve yarısı güzel ahlaktır.
Mevlana ise bu konuda şöyle diyor: “Bütün cihanı araştırdım, güzel ahlâktan daha üstün bir liyakat bulamadım.”
AHLAK KURALLARINDA ANLAŞMAK
Bir insanın, bir toplumun genel ahlak kurallarında anlaşması gerekiyor. Aksi halde Peyami Sefa’nın dediği gibi “Bir milleti yok etmek isterseniz … ahlakını soysuzlaştırmak kafidir.” Demek ki ahlak milletin varlığının temel taşlarından birisidir.
Mustafa Kemal Atatürk: “Bir millet, zenginliğiyle değil, ahlak değeriyle ölçülür,” diyor.
Bunu bir insan için de söyleyebiliriz: Bir insan zenginliğiyle değil, ahlaki değeri ile ölçülür.
Çünkü toplumda en çak sevilen ve takdir edilen inanlar, ahlaki değerlere sahip olan iyi insanlardır.
Yıllar önce Hollanda televizyonunda ahlak ile ilgili bir tartışma programı izledim. Bir din adamı aynen şöyle söyledi:
“Dünyanın ve insanlığın geleceği için Birleşmiş Milletler, aynen İnsan Hakları Evrensel Bildirisi gibi ‘Seküler Evrensel Ahlaki Kuralları yapmalı. Ve bu kuralları bütün dünya ülkeleri kabul edip okullarda öğrencilere öğretilmelidir.”
Bu görüşü Joseph Addison destekliyor ve diyor ki:
“Dünyanın bütün medeni milletleri temel ahlak ilkeleri üzerinde anlaşabilirler.”
Öyleyse, dini, dili ve ırkı farklı olan bütün insanlığı güzel ahlak birleştirir ve kaynaştırır. John Ruskin’in de dediği gibi “Pek çok din vardır. Ama ahlak tektir.” İşte tek olan bu ahlakı, insanlığın ortak değeri olarak kabullenip yeni nesillere de öğretmeliyiz. Aksi halde ahlak bakımından geleceğimiz hiçte parlak görünmüyor.
AHLAK İLE İLGİLİ GÜZEL SÖZLER
Yazımı ahlak ile ilgili güzel sözlerle bitirmek isterim:
“Milli ahlakı olmayan kavimlerde, medeniyet olmaz.” Ziya Gökalp
“Ahlaki duygular doğuştan değil, sonradan kazanılır.” John S. Mill
“Memleketler parasızlıktan değil, ahlaksızlıktan çökerler.” M. T. Cicero
“Adaletin olmadığı yerde ahlak da yoktur.” Montaigne
Saygılarımla.