EKO TURİZM NEDİR?

Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Komisyonu tarafından 2002 yılı ‘Uluslararası Eko Turizm Yılı’ olarak ilan edilmiş ve bir de zirve toplantısı düzenlenmiştir.

Düzenlenen zirvede, eko turizm etkinliklerinin sürdürülebilir turizm kapsamında gelişmesine yönelik bir hazırlık ortamının oluşturulması amaçlanmıştır. Sürdürülebilir kalkınmanın bir parçası olarak da ele alınmış ve az gelişmiş bölgelerdeki yoksullukla mücadele edilerek bölgenin kalkınmasına bir çözüm olarak sunulmuştur.

Açık adıyla ekolojik turizm olan eko turizm; doğal kalmış, ekolojik yapısı bozulmamış yerlere yapılan turları içeren bir turizm çeşididir. Doğa ile iç içe ve nitelik bakımından sade tesislerde, bozulmamış temiz bir çevreyle bütünleşmiş iyi hizmet anlayışıyla gerçekleştirilecek turizm faaliyetlerine macera unsurları da katılarak yıllar içinde yeni formlar üretilmiştir. Yayla turizmi, kuş gözlemciliği, endemik bitki gözlemciliği, foto safari, dağ yürüyüşü, oryantiring ve kaya tırmanışı gibi birçok turizm türünü de içine alan geniş bir faaliyet alanına sahiptir.

EKO TURİZMİN DÜNYA TURİZM SEKTÖRÜ AÇISINDAN ÖNEMİ

Doğal çevreye ve yerel kültüre saygılı, sürdürülebilir turizm türü olan Eko turizmin; 

1. Doğal Çevrenin Korunması,

2. Sürdürülebilir Kalkınma,

3. Kültürel Mirasın Korunması,

4. Eğitim ve Farkındalık,

5. Yerel Toplulukların Katılımı,

Nedenlerin taşıdığı öneme binaen dünyada geleneksel tarım ve sanayi sektörünün azaldığı yerlerdeki göçü engellemek için bir fırsat olarak görülmektedir. Bu sebeple Avrupa'da kalkınmış ülkeler, dağlık bölgelerdeki nüfusta meydana gelen göç ve istihdam sorununun çözümüne eko turizm katkıda bulunmuştur.

Avrupa’da iyi uygulamalara bakıldığında; zayıf olan tarım, hayvancılık ve ormancılığa dayalı ekonomi turizm yoluyla canlandırılmaktadır. İtalya'nın farklı bölgelerinde yapılan tarıma dayalı eko turizm çiftlik ürünlerini en iyi biçimde değerlendirme aracı olarak görülmektedir. Avusturya da ise bu alanda çalışan sivil örgütler bulunmakta olup "yeşil köyler" çalışması uygulanmaktadır.

Amerikan nüfusunun büyük çoğunluğu eko turizme katılmaktadır. OECD (Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü) ülkelerinde de rakamlar küçük oranlarda değişse de nüfusun büyük bir bölümü eko turizme katılmaktadır. Özellikle özel araç sahipliğindeki artış, ziyaretçilerin eko alana ulaşmasına katkı sağlamıştır.

TÜRKİYE'DE GELİŞEN EKO TURİZM FAALİYETLERİ

Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Örgütü (OECD) verilerine göre Türkiye'de yaşanan hızlı kentleşme sürecine karşın ülke nüfusunun önemli bir bölümü kırsal kesimde yaşamakta ve kültürel hayatını korumaktadır. Kırsala dayalı kültürel değerlerin büyük bölümünün varlığının canlı biçimde sürdürülüyor olması Türkiye'yi özellikle eko turizm için çekici bir konuma getirmektedir.

Marmara, Ege, Akdeniz ve Karadeniz bölgelerinde büyük kentlerin ve gelişmiş turizm merkezlerinin yakınındaki bazı köyler keşfedilerek ziyaret edilmeye başlanmıştır. Bu köylerin çoğu hafta sonu yürüyüşlerinde gezi güzergâhı olmuş, çevrelerinde piknik yapılan kır lokantasında yemek yemeye gidilen yerler olarak tanınmıştır.

Turistlere gerçek köy yaşam tecrübesi sunan köyler de günden güne artmaktadır. İllerimizde oluşturulan eko turizm köylerinde; turistler bir yandan sabahları inek sağmakta, yumurta toplamakta, tavuk beslemekte diğer yandan ise akşamları yöresel kıyafetler ile köy adetleri, kız isteme ve kına gecesi eğlencelerine katılmaktadır.

KÖYLERİN EKO TURİZMDEKİ FONSKİYONU:

(Gerçek Köy Yaşam Tecrübesi Konsepti)

Eko turizm kapsamında geliştirilecek "Gerçek Köy Yaşam Tecrübesi" konsepti ile turistlere bir köyde doğal yaşamın nasıl olduğu uygulamalı olarak yaşatılmaktadır. Turistler; toprağa dokunarak kendi besinlerini ekip biçmenin, dalından meyve koparmanın, kümesten taze yumurta toplamanın tadına varması sağlanacaktır. Yüzyıllar boyu nesilden nesile aktarılan yöresel konuşma, giyinme, eğlenme gibi geleneklere yakından şahit olmaları ve yaşamaları için ortamlar oluşturulacaktır.

Konsept, stresli kent hayatından sıkılan insanların kısa sürede olsa doğal ortamlarda bulunarak ihtiyaçlarını köyün koşullarına göre gidermeleri ve çeşitli doğa turizmi aktivitelerine katılmalarını kapsamaktadır.

 DOĞU KARADENİZ İLLERİMİZDE EKO TURİZMİN GELİŞTİRİLMESİ

Eko turizmin Bölgemizde gelişebilmesi için öncelikle bu turizm türüne uygun köylerin tespiti gerekmektedir. Turizm Marka Kent Stratejik Kalkınma Planlarına göre illerde belirlenen bu köylerde eko turizm hazırlık çalışmaları yapılmalıdır. Bu amaçla öncelikle köylerde bilgilendirme toplantıları yapılmalı, bilgilendirme toplantılarından sonra eko turizme geçmeye karar veren köylerde fizibilite çalışmaları başlatılmalıdır. 

Bu süreçte köyün var olan ya da unutulan değerleri gün yüzüne çıkartılır ve bu değerler uzmanlar tarafından turizm alanında kullanılabilir forma sokulur. Eko turizmin temelini oluşturan ‘Geleneksel Yaşam’ unsurunu tanıtmada bilhassa kadınlar önemli bir rol oynar. Gerek köy pansiyonculuğunda gerekse eko çiftliklerde turizmle ilgili aktivitelerin çoğunu kadınlar yürütür.

Eko turizm faaliyetlerinin çevreye duyarlı bir şekilde geliştirilmesi çok önemlidir. Yerli halk, çevre politikaları açısından bilinçlendirilmeli ve turizme özendirilmelidir. Eko turizm faaliyetleri başlamadan önce yöre halkına çeşitli eğitimler verilmelidir. Eğitimlerin uygulamalı örneklerle gerçekleştirilmesi ve basit bir dile sahip olması önemlidir.

Bununla birlikte eğitimlerde altı çizilmesi gereken bir diğer konu da turist profilinin de kitlesel turistlerden farklı olduğudur. Bu turizm türünde turistler; ufkunu genişletmek, kendini tanımak, diğer insanlarla iletişim kurmak, yaşamı sadeleştirmek ve doğaya dönmek gibi taleplere sahiptir. Eğitimler de bu noktaları geliştirecek şekilde verilmelidir. Aşağıda eğitim noktasında genel olarak gerekli olacağı öngörülen konulara yer verilmiştir.

EKO TURİZM FAALİYETLERİ BAŞLAMADAN ÖNCE YÖRE HALKINA VERİLECEK EĞİTİMLER

• Genel Turizm Bilgisi,
• Turistlerle Doğru İletişim Teknikleri,
• Mutfak Eğitimleri,
• Pansiyonculuk Eğitimleri (Köyde ev ortamlarının turistlere göre organize edilmesi)
• Hijyen Eğitimleri (Mutfakta, banyo ve tuvaletlerde, yatak odalarında hijyen kuralları, kişisel bakım vb.)
• Turistlere Sunulabilecek Gelenek ve Göreneklerin Organizasyonu (Kıyafetler, kına eğlencesi vb.)
• Evin Pansiyonculuğa Uygun Hale Getirilmesi (Turistlerin kalacakları odalara küçük bir gardırop, şifonyer, çöp kovası vb. eşyalar konması, turistlere özel beyaz nevresim takımları)
• Eko turizm faaliyetlerinin belirlenmesi (kümesten yumurta toplama etkinliği, süt sağma etkinliği, tarlada sebze-meyve ekimi ve toplama etkinliği, patpat-traktör-atv turları vb.)
• Yöresel ürünlerin belirlenmesi ve satışa sunumu
• Eko turizminde alan kılavuzluğu eğitimleri

EKO TURİZMİN ETKİN TANITIMI VE PAZARLAMASINDA BAZI FAALİYETLER

Türkiye'de turizm alanında çalışan ve özellikle Karadeniz'e tur düzenleyen turizm şirketlerinin temsilcileri info geziler kapsamında köylere davet edilmeli ve kendilerine gerçek köy yaşamı tecrübe ettirilmesi,

Acentelere, marka değerlerinin ve bu marka değerlerinden oluşturulan turizm aktivitelerinin tanıtılması çok önemlidir. Oluşturacak alternatif tur paketlerini de içeren tanıtım filmleri, turizm türlerine dair ortak geliştirilmiş afişler, sloganlar vb. hazırlanıp acentelere ulaştırılması,

İnternetten tatil alışverişleri yapma oranları giderek artmaktadır. Potansiyel turistler tercihlerini yapmadan önce tüm detayları görmek, bilmek istemektedirler. Bu amaçla eko turizme açılan köylerin web siteleri kurulmalı, sosyal ağlar oluşturulması,

Bölgemiz eko turizm bakımından önemli marka değerler ve potansiyeli,

Kırsaldaki Mahalle ve köylerinde geleneksel yaşam ve ürün yetiştiriciliği, özellikle süt ve süt ürünleri, sebze meyve, yetiştiriciliğinde gelinen noktanın anlatılması,

Yöresel yemekler, bölgede yetiştirilen sebze ve meyveler, dağlarda kendiliğinden yetişen bitkiler, mantarlar, köylülerin gelenek ve görenekleri, yöresel kıyafetleri gibi birçok marka değeri eko turizm için de kullanılabilecek olması,

Köylerde, konaklamalı eko turizm hizmetleri yanında dağ yürüyüşü yapmaya gelen turistlere de köy kahvaltısı gibi çeşitli yöresel yemekler sunulabilmesi,

Belirlenen köylerde eko turizmin sistem olarak oturtulması ile diğer köyler de bu zincire katılarak Doğu Karadeniz İlleri eko turizmle anılan iller haline getirebilecek olması,

Eko turizm, tarımın ve geleneksel köy hayatının ayakta kalma şansını artırmak için fazladan bir ekonomik aktiviteyi köylere sunmaktadır. Ayrıca yöre Halkı turistlere yönelik doğal ürünlerin satışı için kendilerine bir pazar oluşturabilecek olmaları,

Eko turizmin ilgi çeken faaliyetlerinden biri de yayla ve kültür festivalleridir. Doğu Karadeniz İllerinde geleneksel olarak kutlanan pek çok şenlik ve festival bulunması,

Sektörün çarpan etkileriyle diğer sektörler ve yerel kalkınma girişimlerindeki olumlu etkilerinin anlatılması gibi öncelikli yapılması gerekenler ile belirlenen köylerde eko turizm sisteminin oluşturulması çevre köyler ve mahalleler de bu sektörün sıçratılması ile turizm zinciri oluşturulabilir dolayısıyla ilin ve çevre illerinin de bu süreçten etkilenerek Doğu Karadeniz Bölgesi’nin eko turizmde önde gelen bir bölge olmasına katkı sağlayacaktır.