Türk Ceza Kanunu'nun Mal Varlığına Karşı Suçlar başlığı altında, mala zarar verme suçuna ilişkin hükümler 151 ve 152. maddelerde yer alır. Bu yazımızda, mala zarar verme suçunun tanımını, cezai yaptırımlarını, mahkemelerin yetkisini, zamanaşımını, etkin pişmanlık ve şikâyet sürelerini ele alacağız.
Mala Zarar Verme Suçu Nedir?
Mala zarar verme suçu, bir başkasına ait olan taşınır veya taşınmaz mallara kasten zarar verme eylemidir. Bu suç Türk Ceza Kanunu'nun 151. maddesinde "basit hali" ile, 152. maddesinde ise "nitelikli halleri" ile düzenlenmiştir.
Bu suç, kişinin başkasına ait taşınır veya taşınmaz malını kısmen veya tamamen yıkması, tahrip etmesi, yok etmesi, bozması, kullanılamaz hale getirmesi veya kirletmesi şeklinde işlenebilir. Haklı bir neden olmaksızın sahipli hayvanı öldüren, işe yaramaz hale getiren veya değerini düşüren kişilere de aynı yaptırım uygulanır. Ancak bu suçu oluşturan fiillerin sıklıkla kişilerin huzur ve sükununu bozma suçunu da oluşturduğu dikkate alınmalı ve savunmaların hukuki gerekçelendirmesi doğru şekilde yapılmalıdır.
Mala Zarar Verme Suçunun Şartları Nelerdir?
Mala zarar verme suçunun meydana gelebilmesi için belirli şartların varlığı gereklidir:
- Seçimlik Hareketler: Suçun oluşabilmesi için tanımlanan hareketlerden en az birinin gerçekleşmesi zorunludur.
- Maddi Zarar: İşlenen hareket sonucu bir zararın oluşması gerekmektedir.
- Genel Kast: Bu suçun varlığı için genel kastın bulunması yeterlidir; failin hareketi bilerek ve isteyerek yapması gerekir.
Mala Zarar Verme Suçunun Unsurları
Mala Zarar Verme Suçu Faili
Bu suçu işleyebilecek kişi herkes olabilir. Ancak, failin mala zarar verme eylemini başkasına ait taşınır veya taşınmaz mal üzerinde gerçekleştirmesi şarttır. Kendi malına zarar verme bu suçu oluşturmaz.
Mala Zarar Verme Suçu Mağduru
Mağdur, zarar gören malın gerçek veya tüzel kişi sahibidir. Sahipli hayvanlara yönelik işlenen fiiller de bu kapsamdadır.
Mala Zarar Verme Suçunun Hukuki Konusu
Bu suçlarda korunan hukuki değer, mülkiyet hakkıdır. Fail, mağdurun malvarlığında bir azalma meydana getirir.
Mala Zarar Verme Suçunda Fiil
Mala zarar verme suçu, çeşitli şekillerde gerçekleşebilir. Bu hareketlerin nasıl yapıldığı önem taşımaz. Suç, icrai hareketlerle işlenebileceği gibi, ihmal yoluyla da işlenebilir.
Mala Zarar Verme Suçu Cezası
Mala Zarar Verme Suçu Temel Hali Cezası (TCK 151)
Mala zarar verme suçunun temel halinde, fail dört aydan üç yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılabilir.
Mala Zarar Verme Suçunun Nitelikli Halinin Cezası (TCK 152)
Mala zarar verme suçunun nitelikli halleri, daha ağır cezai yaptırımları beraberinde getirir. Bu nitelikli haller arasında suçun kamu malına, felaketlere karşı koruma amaçlı tesislere, dikili ağaçlara karşı işlenmesi veya belirli yöntemlerle (örneğin, yakarak) işlenmesi sayılabilir. Nitelikli hallerde ceza, temel hali ile karşılaştırıldığında daha ağır olacaktır.
Mala Zarar Verme Suçunda Soruşturma ve Kovuşturma Aşaması
Mala zarar verme suçunun soruşturma ve kovuşturması, şikâyete bağlıdır. Ancak, TCK'nın 152. maddesinde düzenlenen nitelikli hallerde suç, resen takip edilir.
Mala Zarar Verme Suçunda Gözaltı ve Tutukluluk Hali
Mala zarar verme suçunda gözaltı ve tutukluluk halleri, CMK'nın ilgili hükümlerine göre belirlenir. Suçun ağırlığına göre gözaltı veya tutuklama kararı verilebilir.
Mala Zarar Verme Suçunda Şikayet Süresi, Zamanaşımı, Uzlaşma, Etkin Pişmanlık ve Görevli Mahkeme
Mala zarar verme suçunda şikâyet süresi altı aydır. Suçun zamanaşımı süresi ise sekiz yıldır. Uzlaşma ve etkin pişmanlık hükümleri, suçun hafifletilmesi veya ceza davasının sona erdirilmesi imkânlarını sunar. Görevli mahkeme, suçun işlendiği yerin asliye ceza mahkemesidir.
Mala Zarar Verme Suçunda Maddi ve Manevi Tazminat
Mağdur, ceza davasının yanı sıra, maddi ve manevi tazminat davası açma hakkına sahiptptir. Bu tazminat talebi, zararın ve yaşanan manevi zararın giderilmesi amacını taşır.
Mala Zarar Verme Suçu Yargıtay Kararları
T.C Yargıtay 8. Ceza Dairesi 2014 / 37526 E. 2015 / 20842 K. ve 02.07.2015 tarihli kararında mala zarar verme suçu ile ilgili olarak şu açıklamalara yer verilmektedir:
“Mala zarar verme suçu başkasının mülkiyetinde bulunan taşınır veya taşınmaz malın kısmen veya tamamen yıkılması, tahrip edilmesi, yok edilmesi, bozulması kullanılmaz hale getirilmesi veya kirletilmesiyle oluşur. Bu bakımdan, söz konusu suç, seçimlik hareketli bir suçtur. Taşınmazın önceki kullanış biçimine uygun olarak bir daha kullanılamaz duruma getirilmesini ifade eder. Yok etme, suça konu şeyin maddi varlığını ortadan kaldırmaktır. Bozma, suça konu şeyin, amacına uygun olarak kullanılması olanağını ortadan kaldırmaktır. Kirletme, başkasının binasının duvarına yazı yazmak, resim yapmak, afiş ve ilân yapıştırmak şeklinde gerçekleştirilmektedir.
… olay yerinde keşif yapılarak, suça konu muz bitkisinin sanığın taşınmazına sarkıp sarkmadığı ve budamanın ne derecede yapıldığı ve muz bitkisinin TCK’nın 152/1-c maddesinde sayılan dikili ağaç, fidan, bağ çubuğu niteliğinde olup olmadığı konusunda ziraat ve fen bilirkişilerinden rapor alınarak, sanığın eyleminin 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 140. maddesinin 1. fıkrasında hukuka uygunluk sebebi olarak düzenlenmiş olan yasal düzenlemenin kapsamında kalıp kalmadığının da tartışılarak sonucuna göre sanığın hukuki durumunun takdir ve tayini gerekirken eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması, Bozmayı gerektirmiş, sanığın temyiz itirazları bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan hükmün bu sebepten dolayı 5320 sayılı Kanun’un 8/1. maddesi gereğince uygulanması gereken 1412 sayılı CMUK’nın 321. maddesi uyarınca BOZULMASINA, 23/02/2015 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.”
