Gümüşhane Lisesinin İlk Dergileri

Büyük Roma İmparatorluğu’nda halkı bilgilendirmek için hazırlanan, taş veya metalden duvar gazeteleri olan Acta Popidi, Acta Puplica veya Acta Diurna ilk süreli yayın olarak kabul edilmektedir. 

Kâğıt ve matbaanın Avrupa’ya taşınmasıyla süreli yayınların sayıları giderek artmış ve internetin yaygınlaştığı XXI. yüzyıl başlarına kadar kamuoyunu aydınlatmak ve yönlendirmek amacıyla etkin bir şekilde kullanılmıştır. 

Osmanlı topraklarında Türkler tarafından ve Türkçe olarak çıkarılan ilk süreli yayın Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa tarafından 1828’de yayımlattırılmaya başlanan Vekayi-i Mısriyye’dir. Padişah II. Mahmut’un iradesiyle 1831’de bir resmî gazete olarak Takvim-i Vekayi yayın hayatına başlamıştır. William Churchill tarafından çıkarılan yarı resmî nitelikteki Ceride-i Havadis’i, ilk özel gazeteler olan Agâh Efendi ve Şinasi’nin Tercüman-ı Ahval gazetesi ve yine Şinasi’nin Tasvir-i Efkâr gazetesi takip etmiştir. 

Tanzimat dönemiyle birlikte süreli yayınların sayısı giderek artmış ve çeşitlenmiştir. Bu süreçte okulların katkısı da kaçınılmaz bir gerçektir. Öyle ki ilk dergi Mekteb-i Tıbbiye talebesinin katkılarıyla çıkarılan Vekayi-i Tıbbiye olarak Türk basın tarihindeki yerini almıştır. Süreli Türk yayın organlarının Anadolu’da yaygınlaşması ancak XX. yüzyılın ilk çeyreğinde gerçekleşebilecektir. 

Gümüşhane’de ilk dergi ” İrfan Yolunda İlk Adım “ adıyla 15 Nisan 1924 tarihinde çıkmıştır. İmtiyaz sahibi lise müdürü Nizameddin, sorumlu müdürü ise Gümüşhane’deki ilk tedrisat müfettişi Trabzonlu Hüseyin Avni’dir. Derginin basımı Trabzon’da İkbal Matbaası’nda yapılmıştır. Hüseyin Avni, yazılarında derginin eğitim ve köylü dergisi olduğunu ifade etmiştir. 10 sayfa olarak ayda 2 kez yayınlanan dergi uzun ömürlü olmamış ve ancak 3 sayı çıkabilmiş örnekleri bulunmamaktadır.

Elimizde olan süreli yayınlardan, Gümüşhane Lisesinin 1969 yılında çıkarmış olduğu “ Çıra” adlı dergi ise 2 sayı çıkabilmiş ve daha sonra maddi imkânsızlıklar nedeni ile yayınına ara vermiştir. Bu iki derginin örneği Z.Metin Yüce arşivinde bulunmaktadır. Çıra adlı derginin birinci sayısının kapağı mavi, diğeri kırmızı renk olup, kapak kompozisyonu ise açılan bir yarışma sonucunda resim öğretmeni Ayla Bayazıt tarafından yapıldığı ve jüri tarafından seçildiği belirtilmiştir. 

Resim öğretmeni Ayla Bayazıt tarafından kapağı düzenlenen derginin kapağında, bir elinde meşale diğer elinde kitap tutan öğrenci resmi bulunmakta olup, derginin alt kısmına ise dizgi baskı Kuşakkaya Matbası ve Gümüşhane Lisesi Öğrenci Dergisidir ifadesi eklenmiştir.

Dergi Kapağı içinde Edebiyat öğretmeni Zülfikar Balyemez tarafından yazılan yazıda,  “  Çıra öğrencilerin fikri gelişim ve sosyal kabiliyetlerini okul dışına taşırıp çevreye karınca kararınca küçük bir ışık tutmak amacıyla bütün davranışlarıyla öğrencisine örnek olan öğretmen, Çıra’yı yakmasını ve yaşatmasını öğrencisine öğretecek ve yazabilmenin sırrının okumak, çok okumak olduğunu öğrencilere inandıracaktır. Gümüşhane Lisesi Kültür-Edebiyat kolundaki öğrencilerin öncülüğünde ve çabaları ile çıktığı ifade edilen derginin, kontrol heyetinde Edebiyat öğretmenleri Ömer Şahin, Mirza Yolcu ile Zülfikar Balyemez bulunmaktadır. Kapak hariç 36 sayfa olan derginin ilk yazısı Lise Müdürü Müslim Bilgin tarafından yazılan, Sınıf Geçme Yönetmeliği ve Sorumluluğumuz adlı yazıdır. Daha sonra 5/Fen Sınıfından İbrahim Kutlu’nun “Bugünün Türkiye’si”, III. C Sınıfından Füsun Ülgen’in “Özgürlük” adlı yazısı, Öğretmen Z. Metin Yüce’nin “ Bir öykü Gibi” adlı şiiri, 6 Edebiyat ’tan Ayfer Öktem’in “ Torun Sahibi” 1/D’den Hatice Aydın’ın “Çimdik” adlı hikayesi ,Kültür Edebiyat Kolu Başkanı Sema Özdere’nin “ Görev Başında” adlı yazısı,Edebiyat Öğretmeni Ömer Şahin’in “ Dilimiz Üzerine” adlı yazısı, VI. Edebiyattan İbrahim Özdemir’in “ Çemiş Hasan” adlı öyküsü, 1 D’den Selçuk Cengiz’in “ Kimsesiz” ve Derya Kartaz’ın “Soğuk Gece “ adlı şiirleri ile Türk Gazetecilik Tarihi, adlı anonim yazı, II.A’dan Neşe Yıldırım’ın “Kar” aynı sınıftan Sinan Duran’ın “ Soyum “ adlı şiirleri, 5 Fen’den Engin Demirci’nin “Kutsal Görev” Selçuk Ergin’in “ Önder Atam” Semiha Tuzcu’nun “ İkramiye “ adlı öyküleri ile 1 D’den Özden Karslıoğlu’nun “ Annem “ adlı şiiri, 6 Fen’den Belkıs Eskicioğlu’nun “ Kuvvetli Olmak” Öğretmen Mirza Yolcu’nun “ Türk İstiklal Harbinde Ocak Ayı” adlı yazıları, 1 D’den Ertan Saygıner’in “ Türk Bayrağı”  Öğretmen Z. Metin Yüce’nin “ Güçlen “ adlı şiiri ile Dede Korkut Hikayelerinde Spor unsurlarından “ Güreş” ve Fransızca Öğretmeni Ahmet Esmer tarafından Türkçeye çevirilen “La. Rochefouauld’un Ebedi Kişiliği” adlı yazısı ile Okul Aile Birliği Başkanı Yusuf Yılmaz’ın “ Okullarımızda Okul-Aile Birliklerinin Gayeleri” adlı yazıları, öğretmen Z.Metin Yüce’nin “ Türklerde Okçuluk”, 5 Edebiyat ‘tan Cevdet Aydemir’in “ Cesaret ve Azim”, 1 G’den Adli Haluk Kutlutan’dan “ Sonbaharın Özellikleri” adlı yazıları ile 3 A sınıfından Ömer Salantur’un “ Kıbrıs’a Sesleniş” şiiri ile son bulmaktadır.  Özel arşivlerde kaydı bulunan bu dergilerin gün yüzüne çıkarılmasında emeği olan Z.Metin Yüce hocama teşekkür ederek sözümüze nokta koyalım.

YORUM EKLE