Trabzon’un Of ilçesi Uğurlu Mahallesi’nde bulunan ve 1970’li yıllarda içinde bulunan kitapların bir kısmı yakılan bir kısmı da yağmalanan Ahmed Ziyaüddin Gümüşhanevi Kütüphanesi yeniden ihya edildi.
Bir Gümüşhanevî aşığı olan Uğurlu mahallesi sakinlerinden Fatih Şirin’in özel gayretleri ile köyün ortasında bulunan tarihi kütüphane binası geçtiğimiz aylarda Trabzon Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nce restore edildi.
Kütüphane’nin restorasyon sonrası halini görmek üzere bir grup Gümüşhaneli gazeteci ve yazar Uğurlu’ya giderek hem kütüphanenin son halini gördüler hem de Fatih Şirin’e teşekkür ettiler.
Kendi el yazması eserlerinin de aralarında olduğu 18 bin cilt kitabı vakfeden Gümüşhanevi hazretlerinin bu kitaplarıyla Rize, Bayburt ve Trabzon’un Of ilçesi Uğurlu Mahallesi’nde birer kütüphane kurulmuştu.
Rize, Bayburt ve Of’ta bulunan bu 3 kütüphaneden yalnızca Of’taki kütüphane ayakta kalırken, Bayburt’taki vakıf kitapların mütevellîsi el-Hâc Osman Efendi’nin 1909’da vefatından sonra yerine geçen kütüphâne mütevellîsi Ferşad Efendi’nin (v.1929) Kazım Karabekir’e yazdığı 1921 tarihli bir mektupta kütüphanenin Ruslar tarafından I. Dünya savaşı sırasında talan edildiğini ve kitapların Tiflis’e götürüldüğünü bildirirken, Rize’de bulunan kütüphanenin de yine Ruslar tarafından yağmalanarak götürüldüğü, bu eserlerin daha sonra Leningrad şehrindeki kütüphaneye aktarıldığı biliniyor.
Gümüşhane Valiliği Basın ve Halkla İlişkiler Müdürü Engin Doğru, Eğitimci-Yazar Niyazi Karabulut, Turizmci Mehmet Dede, eğitimci yazar Hasan Pir, Trabzon’un Of ilçesi Uğurlu mahallesindeki tarihi Gümüşhanevi Kütüphanesi’ni ziyaret etti.
Uğurlu mahallesi sakinlerinden ve Gümüşhanevî Kütüphanesi ile gönüllü olarak yakından ilgilenen Fatih Şirin kütüphane ile ilgili yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Kütüphanede restorasyon çalışmaları sona erdi. Türkiye’nin muhtelif kütüphanelerine dağıtılan nadide eserler de kütüphaneye geri getirilecek. Kütüphanede bulunan yaklaşık bin 500 civarındaki yazma ve basma eserin bir kısmı imha edildi, bir kısmı dağıtıldı. Geriye kalan 305 eser ise Mehmet Aşık Kutlu Kur’an Kursu’nda muhafaza altına alınıp Ankara’daki Milli Kütüphane’ye nakledildi. Kalan kitaplar ise 2006 yılında buradan Vakıflar Genel Müdürlüğü arşivine taşındı. Restorasyon bitti, inşallah bundan sonraki gayretimiz muhtelif yerlerdeki kitapları asıl evleri olan bu tarihi kütüphaneye getirtmek olacaktır. Bu konuda çeşitli makamlarla girişimlerimizi de başlatmış bulunuyoruz.”
Kültür bakanlığı tarafından restore edilen kare planlı yapının şimdilik içi boş ancak kütüphaneden alınan eserlerin nüshalarının geri getirilmesi için Trabzon Valiliği girişimlerde bulundu.
Trabzon Valisi İsmail Ustaoğlu, geçtiğimiz aylarda restorasyon çalışmaları sürerken kütüphaneye gelerek incelemelerde bulunarak yetkililerden ve mahalle sakinlerinden kütüphane hakkında bilgi almış, tarihi kütüphane binasının korunması için yıllardır gönüllü olarak kütüphaneye sahip çıkan mahalle sakinleri kütüphaneden götürülen kitapların geri getirilmesini talep etmiş, Vali Ustaoğlu konu ile ilgileneceği sözünü vermiş ve yapılan girişimler sonunda kütüphanedeki eserlerden bir kısmının kopyasının tekrar kütüphaneye iade edileceği duyurulmuştu.
Gümüşhaneli ziyaretçiler Uğurlu mahallesinde Cumhuriyet döneminin resmi izinle açılan ilk Kur’an Kurslarından biri olan tarihi binayı da gezerek inceledikten sonra yine aynı bölgede bulunan Büyük İslam Alimi Mehmet Rüştü Âşıkkutlu Hoca’nın türbesini de ziyaret etti.
Vakıf kütüphanelerinin mütevellisi bulunan Ferşad Efendi’nin (1866-1929), kütüphaneler ve kitaplarla ilgili Şark Orduları kumandanı Kâzım Karabekir Paşaya yazdığı mektup.
“Şark Ordusu Kumandan-ı Âlî-şânı Devletlü Kâzım Karabekir Paşa Hazretlerine
Devletlü Efendim Hazretleri, “Nâsın hayırlısı o kimsedir ki Cenâb-ı Hakk onu ümmetin havâicinde istihdâm buyurur.” meâlinde bulunan hadîs-i şerîfi hâtır-ı sâmîlerine getirmek sûretiyle arz-ı hâl ve istirhâm-ı mâfi’l- bâle başlarım. Gümüşhânevî Ahmed Ziyâüddîn Efendi -kuddise sirruhû- ’nun Of, Rize, Bayburd memleketlerinde bulunan üç aded kütübhânesinin bizzat mütevellîsi bulunan dâîleri şu istîlâ-zede kasabaların Bayburd cihetinde bulunanı, Ruslar tarafından imhâ ve kitâblar bilcümle Tiflis’e nakl olunduğu tahkîkāt-ı ahîre-i dâiyânemle tezâhür eylemiş[tir]. Ve kitâblar kütüb-i dîniyyeden olmağla ehl-i İslâmca muhterem olduklarından celbleri ve yine vaz‘-ı istifâde olunması [icab eder]. Ve Şeyh-i müşârün-ileyh hazretlerinin kitâbları her hâlde himem-i azîmeye muhtâc bulunmuşlardır. Allah’ın tevfîkı, Allah’ın dînine nusret edeceklerle berâber bulunduğu, Zât-ı âlînize ma‘lûm ve işbu mes’ele-i ma‘rûzanın hızla husûle vâsıl olması ancak, himem-i celîle [ile] kābil bulunduğu, dâîlerince meczûm bulunduğundan, kütüb-i ma‘rûzanın Tiflis’ten celb olunması esbâbının istikmâline recâ ve niyâz ve zâten meşgūl olduğumuz Ehl-i İslâm duâsına hâssaten hânedân-ı âlî-i kerîmânelerini husûsî sûrette de‘âmî buyurmalarını istirhâm eylerim.
Fermân. 5 Teşrînisânî, sene 337 [5 Kasım 1921].
ed-Dâî Of Kazâsı Müderrislerinden Hoca Ferşâd İbrâhîm”
