26 yıllık öğretmenlik mesleğinden edindiğim bilgi ve tecrübeleri derlediğim ve hemen hemen her fırsatta paylaştığım pek çok ortam oldu. Her zaman mesleğimle onur duydum. Dünyaya bir daha gelsem yine Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni olmak isterdim. İnsanın evrenle bağ kurduğu kanallardan biri ve belki en önemlisi gözdür. İnsan ve göz kavramları arasında kurulabilecek ilişki, insanın dünyayı algılayışı, bilgiye erişimi ve derin içsel anlamlarıyla bağlantılıdır. Göz, hem biyolojik hem de sembolik anlamda insanın yaşamındaki en önemli unsurlardan biridir.
Öğretmenlik mesleği ile göz arasında kurulabilecek ilişki, değişmeceli ve işlevsel anlamlarda güçlü bağlar içerebilir. Öğretmen ile göz kavramı arasındaki ilişki derin değişmeceli (metaforik) anlamlar taşır. Bu iki kavram arasındaki bağlantı, öğretmenlik mesleğinin temel işlevleri ve gözün doğal görevleri üzerinden incelenebilir. Öğretmen ile Göz arasındaki ilişkiyi birkaç başlık altında ele alabiliriz:
Bilgi ve Görüş Sağlama işlevi: Göz, görmenin ve farkındalığın sembolüdür. Bir öğretmen, öğrencilerinin dünyayı daha geniş bir perspektiften görmesini sağlayan, onların zihinsel ufuklarını açan bir rehberdir. Nasıl ki göz, çevrede olup biteni görmemizi sağlar, öğretmen de bilgi ve deneyimleriyle öğrencilerin bilinçlerini aydınlatır, onlara farklı bakış açıları kazandırır. Göz ki ışığı algılayarak dünyayı görmemizi sağlar, öğretmen de bilgi ve bilinci sunarak öğrencilerin zihinlerini aydınlatır. Göz, ışık olmadan göremez; aynı şekilde öğrenciler de öğretmenin sunduğu bilgi ve rehberlik olmadan doğruyu bulmakta zorlanabilirler. Öğretmenler, öğrencilerin yolunu aydınlatan bir ışık kaynağı gibidir. Göz, tüm çevreyi algılayarak geniş bir perspektif sunar. Aynı şekilde, öğretmen de sadece derslerle sınırlı kalmaz; öğrencilerin duygusal, sosyal ve kişisel gelişimlerini de kapsar. Öğrencinin bütünsel gelişimini göz önünde bulunduran bir öğretmen, onların hayatlarının her alanında etkili bir rehber olur.
Gözlem ve Anlayış işlevi: Gözlem yeteneği, öğretmenlikte hayati bir öneme sahiptir. İyi bir öğretmen, tıpkı dikkatle bakan bir göz gibi, öğrencilerini gözlemler, onların yeteneklerini, zorluklarını ve gelişimlerini fark eder. Öğrencilerin duygusal durumlarını ve öğrenme tarzlarını anlamak, bir öğretmenin gözlemiyle mümkündür. Göz, dikkatle bakar ve detayları fark eder. İyi bir öğretmen de öğrencilerini dikkatle gözlemler. Her öğrencinin farklı ihtiyaçları, öğrenme tarzları ve güçlü yönleri vardır. Öğretmenler, tıpkı bir göz gibi, her bir öğrenciyi gözlemleyerek onların bireysel gelişimlerine uygun yönlendirme yapar. Öğretmenlerin öğrencileri gözlemleme yetenekleri, onların başarılarını ve zorluklarını anlamalarını sağlar.
Vizyon ve Yol Gösterme işlevi: Göz, geleceği görebilmenin bir simgesi olarak da düşünülebilir. Öğretmenler, öğrencilerine sadece mevcut durumlarını değil, onların gelecekteki potansiyellerini de görme becerisi kazandırır. Bir öğretmen, tıpkı bir göz gibi, öğrencilerin ileride neye dönüşebileceklerini gören ve onların bu yolda ilerlemelerine rehberlik eden kişidir. Göz, gerçeği görme ve dünyayı algılama aracıdır. Öğretmenler ise öğrencilere bilgiyi ve gerçeği gösterir. Tıpkı gözlerin bizi çevremizdeki dünyaya açması gibi, öğretmenler de öğrencilerin hem kendilerini hem de dünyayı daha iyi anlamalarını sağlar. Öğretmen, öğrencinin gözleri gibi, onları bilinmeyenle yüzleştirir ve anlayışlarını genişletir. Göz, ileriye bakarak geleceği görmeye yarar, öğretmen ise öğrencilerine bir vizyon kazandırır. Öğretmenler, öğrencilerin sadece bugünkü durumlarına değil, gelecekte olabilecek potansiyellerine de odaklanır. Öğretmen, öğrencinin gözleri gibi ona rehberlik eder ve nereye gitmek istediğini gösterir. Vizyon sahibi bir öğretmen, öğrencilerin ufkunu genişleterek onların geleceğe dair hayallerini şekillendirir.
Işık ve Bilgi Kaynağı işlevi: Göz ışığa ihtiyaç duyar, öğretmen ise bilgiyi ışık gibi sunar. Tıpkı karanlıkta gözlerin hiçbir şeyi görememesi gibi, bilgiye aç bir zihin de öğretmensiz kalırsa karanlıkta kalır. Öğretmen, öğrencilere bilgiyle dolu bir ışık sunar ve onların zihinlerinde aydınlanmayı sağlar.
Duyarlılık ve Empati işlevi: Gözler, duygusal etkileşimlerde önemli bir role sahiptir. Öğretmenler de öğrencileriyle kurdukları iletişimde duyarlılık ve empati gösterebilmelidir. Bir öğretmenin bakışları, öğrencisine duyduğu güveni, sevgiyi ve desteği yansıtabilir. Bu anlamda, gözler ve öğretmenlik arasındaki bağlantı, duygu ve empati aktarımında önemli bir rol oynar. Gözler ki duyguların yansıdığı ve iletişimin derinleştiği bir araçtır. Öğretmenlerin de öğrencileriyle kurduğu bağda göz temasının rolü büyüktür. Bir öğretmenin gözleri, öğrencilerine güven, destek ve anlayış hissettirebilir. Gözlerin sessiz bir dil olduğu gibi, öğretmenler de bu dili kullanarak öğrencileriyle daha derin bir iletişim kurabilirler. Öğretmen, gözleriyle bir öğrencisinin ne hissettiğini, zorlandığını ya da heyecanlandığını anlayabilir. Gözler, en hassas organlarımızdan biridir, dış dünyadan gelen uyarıcılara karşı oldukça duyarlıdır. Aynı şekilde öğretmenler de öğrencilerinin ihtiyaçlarına, duygularına ve beklentilerine duyarlı olmak zorundadır. Öğrencinin en küçük bir sorunu bile öğretmenin dikkatli gözlemleri sayesinde fark edilebilir. Bir öğretmenin duyarlılığı, öğrencinin eğitim yolculuğundaki en önemli desteklerden biridir.
Keskinlik ve Netlik işlevi: İyi bir öğretmen de öğrencilerine yol gösterirken bilgiyi anlaşılır, net ve odaklı bir şekilde sunar. Karmaşık bilgileri basitleştirerek öğrencilere daha iyi kavramalarını sağlar; tıpkı gözün bir görüntüyü netleştirmesi gibi. Göz, belirli bir şeye odaklanarak o nesneyi netleştirir. Öğretmenler de bilgi denizinde öğrencilerin doğru noktalara odaklanmalarını sağlar. Bilgi karmaşası içinde kaybolmamak için öğretmenler, tıpkı göz gibi, öğrencilerin dikkatini önemli ve gerekli olan noktalara yönlendirir. Bilgiyi netleştirir ve odaklanmayı sağlar.
Kısacası öğretmenlik mesleği ile göz arasında bilgi aktarma, farkındalık oluşturma, vizyon kazandırma, duyarlılık gösterme ve gözlem yapma gibi önemli benzerlikler vardır. Bir öğretmen, tıpkı göz gibi öğrencilerini geleceğe daha net ve bilinçli bir şekilde hazırlayan kişidir. Bir öğretmen olarak bu ilişkinin ne kadar güçlü olduğunu meslek hayatımda gözlemlediğimi ifade etmek istiyorum. Gören gözler yaratmak için öncelikle bizlere göz gerekir. Ancak o zaman gören gözler yaratabiliriz.
Öğretmen, bir öğrencinin dünyaya ve bilgiye açılan gözleridir. Gözler nasıl ki insanın çevresini görmesini ve anlamasını sağlıyorsa, öğretmenler de öğrencilerinin bilgi dünyasını keşfetmelerine ve geleceğe daha açık ve net bir şekilde bakmalarına yardımcı olur. Göz ve öğretmen arasında kurulan bu derin ilişki, öğrenmenin temel dinamiklerine dokunan anlamlı bir mecazdır.
Kaynak:
Muzaffer ARSLAN, İyi Bir Öğretmenin Nitelikleri, Yüksek lisans Bitirme Tezi, Tez danışmanı Prof. Dr. Şakir Çınkır, Ankara Üniv. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2010, s.21-23
Muzaffer ARSLAN
Türk Dili ve Edebiyatı
MEB ÖğretmenİZ dergisi Editörü