Toplam nüfusunun 3 milyondan fazlasını işsizlerin oluşturduğu bir ülkede son olarak Ersin öğretmenimizi kaybettik. Ataması yapılmayan bir öğretmen daha son verdi yaşamına. Her hafta benzer içerikli haberler aldığımız için, ha bir de Berkay Arda’dan dayak yediği, Brunson Trump’la kavuştuğu, Kaşıkçı’da cinayete kurban gittiği için bu intihar pek ilgi görmedi medyada. Olayın onlara hitap eden tek yönü hocamızın cebinden 10 tl çıkmasıydı ki bu da tek başına Berkay’ın burnuyla yarışamadı tabii.
İntiharın çok boyutlu ele alınması gerektiği kanaatindeyim. Gördük ki psikolojik, sosyolojik, maddi ya da manevi birçok sebebin üstüne gelen o son damla astırabiliyor insana kendini ama işin içinde işsizlik varsa tetikleyici faktör hep o oluyor. Bu sebeple belki tetikleyicileri azaltabiliriz diye düşünerek, onları anlamaya çalışarak ve hepsinden öte hayatının 6 yılını dayı desteği yerine kendi çabasıyla işe girmeye çalışarak geçirmiş biri olarak kendimce bir uyarılar silsilesi hazırladım. Az evvel de belirttiğim gibi telefonlarla, arkası sağlam sözüm ona referanslarla, ya da emek harcamadan pervasızca, alenen torpil yaparak bir yere gelenler, gelmeye çalışanlar ya da gelmeyi düşünenler zahmet edip okumasınlar. Zaten yazdıklarım kâr etmeyecektir. Sözüm işsizliği tatmayanlara ve tattıkları günleri unutanlaradır.
*Öncelikle yeni tanıştığınız insanlara adından evvel necisin, işin ne, nerede çalışıyorsun diye sormayın.
*Bu sorulara karşılık aldığınız cevaplara göre yeni bir tavır takınıp davranışlarınızı değiştirmeyin. Örneğin ünlü ve otoriter kişilerle konuşurken önünü ilikleyip eğilip bükülen, kelimelerini özenle seçen omurgasız insanların, işsiz bir bireyle konuşurken sergilediği özensiz ve küçümser tavırlardan kaçının.
*Para odağından kendinizi kurtarın. İşi olanlara hele hele de kazancı yüksek işi olanlara siz, işsizlere sen diye hitap etmeyin. Sıfatı ne olursa olsun en kıymetli olan öznedir. Sıfatlara öznelerden çok kıymet yüklemeyin. Kendi değer yargılarınızla insanlara kıymet biçmeyin.
*Bilhassa eğitimini liseyi bitirmekle bırakmamış, üniversite bitirmiş ya da lisansüstü eğitimine devam eden/etmiş insanlara okudun da ne oldun şeklinde cahilce sorular sormayın. Hele anlamıyorsanız yani takdir etmeniz gereken başarının büyüklüğüne dair bir fikriniz yoksa hiç yorum bile yapmayın. Okumanın amacının salt para kazanmak olmadığını, daha büyük ve kutsal amaçların peşinden koşulabileceğini unutmayın.
*Çalışamamak ya da meslek sahibi olamamak kadın/erkek herkesin ortak problemidir. İş gücünü cinsiyetlere bölmeyin. Çalışmak, dileyen her kadının hakkıdır. Kocan sana bakar lafını lügatinizden atın.
*Bu ülkede yeni birini görmemek, yeni biriyle tanışıp aynı açıklamaları tekrar tekrar yapmamak için dışarı çıkmayan, yeni bir ortama girmekten çekinen onlarca işsiz insan var. Yorum yaparken lafınızı, sözünüzü ne olur biraz sakının.
* İşsizliğin bir tercih olmadığını, kimsenin de işsiz kalmak için okumadığını lütfen aklınızdan çıkarmayın. Bak biz sabahın köründe işe gidiyoruz, akşama kadar yatmaktan sıkılıyoruz, insanlarla uğraşıyoruz ya da biz çalışıyoruz da ne oluyor gibi cahil cühela savunmalar yapmayın. Sizin beğenmediğiniz işleri yapmak için can atan/can veren insanlar olduğunu hatırlayın.
İnsanın kıymeti özünde, varlığı da yüreğindedir. Öyle ötelerde cüzdanlarda filan aramayın. Özetle biraz hassasiyet gösterin, biraz empati yapın, bir parça halden anlayın. İşsizlerle konuşma kılavuzu dediğime de bakmayın. Çalışan, işsiz, akıllı, deli, çocuk, yetişkin, zengin, fakir… Sıfat koymaksızın muhatabınız kim olursa olsun sözünüzü güzel, niyetinizi temiz tutun. ..
***
‘Keleci bilen kişinin yüzünü ağ ede bir söz
Sözü pişirip diyenin işini sağ ede bir söz
Söz ola kese savaşı söz ola bitire başı
Söz ola ağılı aşı bal ile yağ ede bir söz
Kişi bile söz demini demeye sözün kemini
Bu cihân cehennemini sekiz uçmağ ede bir söz.’
Sena ÇUBUKCU KOMLU